Rozwój psychofizyczny 3-latka

Proces adaptacji dziecka do nowego środowiska odbywa się we wszystkich sferach działania organizmu, a w szczególności fizjologiczno-biologicznej, emocjonalno-społecznej i poznawczej. Głównym regulatorem czynności organizmu jest ośrodkowy układ nerwowy, który u 3-latka jest bardzo słaby i delikatny. Nie jest on zdolny do odbierania większej ilości bodźców, do dłuższego jednostajnego wysiłku, znoszenia ograniczeń. Taki właśnie niekorzystny splot warunków oddziałuje na dziecko w pierwszych dniach jego pobytu w przedszkolu ( ogromna ilość różnorodnych bodźców materialnych i społecznych, ograniczenia i zmiany w dotychczasowych standardach zaspokajania potrzeb).

W sferze fizjologiczno- biologicznej dokonuje się w tym wieku szybki rozrost organizmu, doskonali się wiele jego funkcji, układów wewnętrznych poprawia się sprawność fizyczna i motoryczna. Skakanie, nawet na jednej nodze, chodzenie na czworaka, wieszanie się na rękach, wspinanie się, bieganie są ćwiczeniami swobodnie wykonywanymi przez 3-latka. Jednak mimo tych zdobytych już sprawności dziecko nadal nie jest odporne na zmęczenie, wysiłek fizyczny i hałas( stąd wynika konieczność dopołudniowego odpoczynku, który w przedszkolu jest dziecku niezbędny, mimo iż w domu już z niego zrezygnowało ).

Rośnie koordynacja wzrokowo-ruchowa, ręce 3-latka stają się coraz sprawniejsze, dziecko zdolne jest w dużym stopniu do samodzielnego zaspokajania swoich potrzeb fizjologicznych i higienicznych przy niewielkim udziale dorosłych. Przeciętny poziom rozwoju fizycznego i motorycznego w pełni mu to umożliwia. Są to jednak umiejętności i nawyki niezbyt dobrze utrwalone, przy zmianie standardów życia mogą się pojawić trudności w ich wykonywaniu. Stąd konieczność ćwiczenia z dzieckiem w domu samodzielnego jedzenia, korzystania z toalety, ubierania się, jak najlepsze opanowanie tych czynności pozwoli mu poczuć się w przedszkolu od samego początku o wiele pewniej.

Procesy poznawcze dziecka 3-letniego są w fazie intensywnego rozwoju, trzylatek wiele rzeczy wie, rozumie i pamięta, natomiast szczególnie trudno mu skupić uwagę na jednym temacie. Potrzeba poznawania otaczającego świata sprawia, że łatwo w nim obudzić zainteresowanie przedszkolem. Ważne jest, aby przedstawiać pozytywny, ale niezbyt wyidealizowany obraz tej placówki. Zrozumienie, że pójście do przedszkola to nic strasznego, i odbudowanie poczucia bezpieczeństwa zajmie trzylatkowi trochę czasu, rodzice mogą jednak postarać się złagodzić ten wstrząs, dostosowując domowe zasady i rozkład zajęć do tych przedszkolnych.

Bardzo intensywnie rozwija się mówienie, ale mimo to, często poziom rozwoju mowy stwarza liczne bariery w pełnym werbalnym porozumiewaniu się dziecka z otoczeniem. Wiedząc jak istotną rolę odgrywa język w procesie adaptacji, rodzice powinni uczyć przyszłego przedszkolaka komunikowania swoich potrzeb tak aby nowi opiekunowie mogli je zrozumieć i wypełnić.

Dziecko 3-letnie nie zna i nie rozróżnia prawidłowo stosunków czasowych i przestrzennych. Utrudnia mu to rozpoznawanie i właściwą ocenę wielu sytuacji społecznych związanych z jego funkcjonowaniem w nowym otoczeniu i wzbudza lęk .W odczuciu dziecka mama, która zostawia je w nieznanym środowisku, odchodzi na zawsze. Bardzo ważna jest więc konkretna, zrozumiała informacja kiedy mama odbierze dziecko z przedszkola np. zaraz po obiedzie.

Poziom rozwoju społecznego 3-latka sprawia, że dopiero zaczyna on zwracać uwagę na te osoby wokół siebie, które nie należą do bliskiej rodziny. Trzylatek wyraża już chęć kontaktów z rówieśnikami, zauważa brak innych dzieci w otoczeniu, jednak na razie bawi się tylko obok innego dziecka, krótkie zabawy często kończą się konfliktem. Ważne jest więc wcześniejsze( przed pójściem do przedszkola) organizowanie dziecku spotkań z rówieśnikami, uczą one bowiem norm grupowych, sztuki kompromisu oraz dbania o swoje prawa.

U dzieci w wieku przedszkolnym sfera emocjonalna pełni rolę kierunkową w rozwoju, co oznacza, że to ona ma znaczenie pierwszoplanowe w procesie przystosowania. Emocje i impulsy wciąż jeszcze rządzą zachowaniem trzylatka, choć potrafi on poprawnie rozpoznawać i nazywać dopiero niektóre z nich. Jednocześnie dziecko w tym wieku jest bardzo wrażliwe na niewerbalny przekaz uczuć i atmosferę panującą między ludźmi w jego otoczeniu .Znaczne wahania uczuć są codziennym doświadczeniem 3-latka, który z jednej strony „tęskni” za czasem pełnej zależności od rodziców, a z drugiej- dąży do samodzielności. Należy pamiętać iż prawidłowy rozwój 3-latka zależy od tego, w jakim stopniu czuje się kochany, akceptowany oraz bezpieczny. Wszystkie te potrzeby są nasilone w trudnych sytuacjach, a taką jest pójście do przedszkola. Początek przedszkolnej edukacji może być tak silnym przeżyciem dla dziecka, że zacznie budzić się w nocy, będzie bardziej lękliwe, rozdrażnione, płaczliwe. Pomocne w tej trudnej adaptacji będzie okazywanie dziecku miłości, czułości i akceptacji oraz poświęcanie mu jak najwięcej uwagi i czasu.

Wiedząc jak wielki wpływ na przystosowanie się dziecka do nowego środowiska ma jego poczucie bezpieczeństwa. Zapewnijmy mu je otaczają go miłością ale również oswajając je z nowym miejscem i ludźmi, poprzez zwiedzanie przedszkola, ogrodu oraz udział w zajęciach adaptacyjnych.

Na koniec warto pamiętać, że pełna zrozumienia, otwarta postawa wobec waszego dziecka i miejsca w którym przebywa oraz dobry przepływ informacji między wami a przedszkolem to dwa filary powodzenia w adaptacji.



Opracowała mgr Małgorzata Ożóg
Literatura:

1. M. Rzadkiewicz "Mamo, tato idę do przedszkola"
2. E. Gruszczyk-Kolczyńska, E. Zielińska "Wspomaganie rozwoju umysłowego Trzylatków i dzieci starszych wolniej się rozwijających"
3. M. Bolechowska "Dojrzałość przedszkolna dzieci trzyletnich" Katowice 1978,